Connect with us
Pakote Ahi

Nasionál

Kaderneta Passaporte Rihun 150 Lakon

Published

on

Hatutan.com, (14 Marsu 2023), Díli-Iha tinan 2017, kompañia fornesedór kaderneta passaporte nian bá Ministériu Justisa,  Visamitra  ho nia parseiru internasionál ida (jv/joint venture), prevee kaderneta passaporte  ho kuantidade rihun 150  hodi responde nesesidade povu nian maibé to’o agora kaderneta hirak ne’e lakon de’it iha Diresaun Jerál Rejistu Notariadu (DGRN).

Lee Mós : Sistema Avaria Laiha Atendimentu Bá Produsaun Pasaporte

Ministru Justisa (MJ), Tiágo Amarál Sarmento. Foto/Elio dos Santos da Costa

Ministru Justisa (MJ), Tiágo Amaral Sarmento, mós hakfodak tanba kaderneta passaporte ne’ebé empreza fornesedór Visamitra  ho nia parseiru (empreza internasionál ida) oferese ne’e atu bele responde bá nesesidade emisaun passaporte bá povu Timor-Leste hosi 2017-2022, maibé kaderneta lubun ne’e nia paradeiru la haree to’o ohin loron.

Ministru Tiágo Amaral konta tuir katak iha fulan kotuk, nia hamutuk ho Diresaun Notáriu nian inklui diretór hotu, sira halo ona reuniaun ida, ho na’in bá kompañia  fornesedór ne’ebé impríme kaderneta ko’alia kona-bá assuntu ne’e.

Advertisement

Iha sorumtuu ne’e, na’in bá kompañia fó ona esplikasaun, no to’o ona mós kompromisu ida. Tanba kuaje tinan 20-resin, kompañia ida de’it mak fornese kederneta passaporte bá Timor-Leste.

“Fulan kotuk, ami konvida kompañia mai, husu tuir informasaun, até sira mós hakfodak katak, ita-nia passaporte hotu (laiha). Kompañia rasik mós hakfodak katak, halo nusá mak imi-nia passaporte hotu ona. Tanba iha 2017 tesik mai ne’e, ami prevee tiha kaderneta passaporte rihun 150 bá Timor-Leste. Mais tanba sá mak imi laiha tiha ona. Ha’u mós hakfodak, kuandu rona esplikasaun hosi kompañia, ne’ebé impríme kaderneta koalia hanesan ne’e,” Ministru  Tiágo Amaral haktuir hodi responde jornalista sira iha Palásiu Governu, Tersa (14/3/2023).

Ministru Tiágo Amaral buka tuir informasaun ne’e tanba  durante pandemia pandemia globál Covid-19, laiha timoroan ida mak sai bá estranjeiru. Tuir ministru Tiágo, maluk Timoroan sira ne’ebé hela iha Europa hanesan Inglaterra ho Irlandia, sira kuaje rihun 20 ka 30 mak hela iha ne’ebá, no uza passaporte Portugal, la’ós pasaporte Timor nian.

Seluk fali, Timoroan sira ne’ebé servisu iha Korea Súl, dala-ruma la to’o rihun 10. Sira ne’ebé iha Austrália mós la to’o rihun 10 Sira ne’ebé eskola iha Brazil, Roma, Indonézia, sura hamutuk, dala-ruma la to’o rihun 150.

“Agora, rihun 150 kaderneta ne’e iha ne’ebé? Kompañia internasional ne’ebé tama konta bá ida ne’e, mai hakfodak tebtebes, bainhira rona katak, Timor-Leste nia kaderneta pasaporte hotu. Maibé, Ministériu Justisa, dala-ida tán, sei haree tuir nia tuir lei, no sei buka tuir didi’ak informasaun, tanba saida mak problema ne’e akontese,” Ministru Tiágo Amaral preokupa boot.

Advertisement

Bá problema ida ne’e, Governante ne’e mós informa ona bá Primeiru Ministru Taur Matan Ruak, tanba  la’os kestaun ki’ik-oan. Maibé, ne’e kestaun sériu, tanba passaporte ne’e la’os kestaun ki’ik-oan.

Lee Mós : Kaderneta Passaporte Laiha Tanba Governu Ho Kompañia Seidauk Iha Konkordánsia Kona-bá Folin

“Problema ne’e mosu, la’ós foin. Ami deteta problema, no agora, ami iha responsábilidade. Nu’udár Ministru  Justisa, hamutuk ho diretór sira notáriu ne’ebé ha’u foin nomeia foun hotu, ami sei rezolve situasaun ne’e, tuir lei,” Ministru Tiágo Amaral Sarmento promete.

Govenante ne’e husu sidadaun sira hothotu nia pasiénsia. Maibé, ministériu rezerva nafatin passaporte bá ema moras. Ne’e prioridade nafatin. Passaporte bá sidadaun Timor sira ne’ebé moras, ne’e rezerva bá sira, iha.

“Ami prioridade bá pasaorte ida ne’ebé bá ema moras, para sai bá liur. Sira seluk, ami sei husu tuir, tanba rihun 150 kaderneta passaporte, laiha tiha de’it. Balu uza, balu laiha, no ami sei husu tuir, para depois hetan serteza loloos. Sé lae, ema hanoin katak, Governu ida ne’e, ministériu justisa mak la book aan, la halo buat ida, ikus mai hasomu problema,” Ministru Tiágo Amaral afirma.

Advertisement

Problema ida ne’ebé, kona-bá sidadaun Timor ninia vida moris, liu-liu bá ema hirak ne’ebé hakarak sai bá liur, trata buat oioin, eskola, edukasaun, bá assuntu oioin no agora, bele dehan katak, impede ona ema nia direitu. Tanba saida, ema hakarak bá eskola, pasaporte laiha. Ema atu bá serbisu, pasaporte laiha. Ema atu bá halo atividade ruma iha liur, pasaporte laiha.

“Ne’e, sé nia responsábilidade? Ema ruma tenke responsábiliza bá aktus ida ne’e,” Ministru Justisa  Tiágo Amaral Sarmento hateten.

Ministru Tiágo dehan, tuir loloos, problema ne’e rezolve tina ona iha tinan haat ka neen liubá. Problema ne’e, agora nakfera no ministériu justisa, liu-liu nia rasik hanesan ministru, hamutuk ho diretór sira tenke rezolve ho kompañia sira ne’ebé impríme kaderneta bá Timor-Leste.

Maske nune’e, oras ne’e dadauk, parte ministériu iha ona korrespondénsia no diskusaun nia laran, hein de’it atu asina akordu, halo tuir lei rejíme aprovizionamentu, para depois, iha solusaun ona, no bele haruka ona kaderneta mai iha tempu besik, atu rezolve situasaun ne’e.

“Sira haruka karta mai ona, tuir ita-nia lei Rejíme Aprovizionamentu, ministru das justisa, bele halo ajudikasaun direta, no kompañia ne’ebé iha Timor ne’e, no mós estranjeiru, sira komprometidu, asina kontratu, sira fó kedas kaderneta rihun 16 atu mai, sira sei responde,” Ministru Tiágo hateten

Advertisement

To’o oras ne’e, kaderneta passaporte seidauk iha, tanba kontratu ne’ebé antes ne’e Governu liuhosi Ministériu Justisa selebra ho Kompañia Visamitra ho internasional ida, inválida ka liu ona ona prazu.

Durante tinan 20 liu ona, kompañia rua, nasionál ida (Visamitra) ho kompañia internasional ida (ministru ladún lembra nia naran), sira mak sai hanesan fornesedór bá kaderneta passaporte Timor nian, tuir akordu sira mak governu anterior halo antes.

Ministru Justisa (MJ), Tiágo Amaral Sarmento, rekoñese, problema importante liu maka, sidadaun sira agora, ho preukupasaun boot, problema boot kona-bá pasaporte, tanba sira atu trata sira-ninia passaporte, maibé kaderneta mak laiha.

Iha 2015, Governu selebra kontratu ho kompañia internasional atu emite ka impríme kaderneta passaporte Timor nian. 2017, hahú halo pagamentu, no iha 2019 kontratu ho kompañia internasional bá passaporte nian termina ka mate laiha kontinuasaun.

“Akordu atu emite kaderneta passaporte ne’e mate dezde 2029. Tuir loloos, kuandu akordu mate ona, hotu ona. Iha tinan hirak nia laran, maske pasaporte sei iha, ita tenke kálkula ona, tenke antesipa ona, hamoris kontratu, prevee orsamentu, para depois, passaporte ne’e tenke emite beibeik,” Ministru Tiágo Amaral Sarmento hateten hafoin surumutuk ho Primeiru Ministru, Taur Matan Ruak.

Advertisement

Uainhira akordu ne’e mate iha 2019, maka iha tinan 2020, orsamentu la rezolve. Iha 2021, akontese tán Covid-19. Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2022 nian bá Ministériu Justisa, atu impríme kaderneta passaporte laiha. Iha de’it mak orsamentu bá manutensaun, liu-liu atu halo manutensaun bá komputadór sira ne’ebé aat mak iha.

“Orsamentu atu impríme kaderneta $100,000-liu de’it no loke tiha konkursu bá públiku, nein kompañia ida mak  interese ka hakarak, tanba kusta ki’ik-oan,” Ministru Tiágo esplika.

Kompañia ida ne’ebé durante impríme no fornese kadernéta passaporte Timor, la’os iha Timor-Leste, maibé hela tiha iha Europa, iha rai Finlandia. Maibé, kompañia ne’e halo parseria ho kompañia nasionál ida ne’ebé eziste iha Timor-Leste. Parseiru ida ne’e mak sai hanesan sira-nia liman ain hodi halo mós manutensaun.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Nasionál

Sei Foti Hotu Veíkulu Estadu Ne’ebé Estasiona iha Kargu Xefia Sira-Nia Uma

Published

on

Hatutan.com, (26 Abríl 2024), Díli-Ekipa fiskalizasaun konjunta sei bá foti obrigatóriu veíkulu (karreta ho motór)  Estadu nian ne’ebé durante ne’e estasiona iha utilizadór sira-nia rezidénsia privadu.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Papél Mídia Importante Hodi Kontribui bá Prezerva Memória Pasadu

Published

on

Hatutan.com, (24 Abríl 2024), Díli-Centro Nacional CHEGA! Institutu Públiku (CNC, I.P) konsidera mídia ka jornalista sira-nini papél importante tebes atu bele halo kobertura kona-bá akontesimentu sira istóriku hodi bele kontribui bá prezerva memória sira pasadu nian.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Posibilidade Governu Aprezenta Kandidatu Foun Komisáriu CAC

Published

on

Hatutan.com, (23 Abríl 2024), Díli– Vise-Ministru Asuntu Parlamentár,  Áderito da Costa Hugo, informa proposta Lei, 2ª alterasaun bá Lei n°8/2009, 15 de jullu kona-bá Komisaun Anti-Korrupsaun (CAC siglá portugés), aprova  final global ona iha Parlamentu Nasionál iha loron 22 fulan-Abríl,  ho nune’e, Governu sei haree fali timoroan feto ka mane ne’ebé prenxe rekizitu hodi kandidatu  bá komisáriu CAC atu aprezenta bá Parlamentu Nasionál hodi hakat bá eleisaun.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending