Connect with us
Pakote Ahi

Nasionál

Insidente Lourba Halo Xanana Hirus no Posivel Taka Atividade GAM ho GAR

Published

on

Hatutan.com, (04 Novembru 2023), Díli—Primeiru-Ministru (PM) Kay Rala Xanana Gusmão, Sábadu (04/11/2023), halo vizita urjente ida bá kuartél jerál Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) iha Caicoli, Díli, hodi hasoru malu ho Komandante Jerál PNTL, Komisáriu Henrique da Costa ho nia adjuntu Komisáriu Pedro Belo  no dirijente importante sira balun  iha liña Komandu PNTL nian.

Lee Mós: Konfrontu iha Lourba, Na’in-Hitu Kanek no Sunu Uma Haat

PM Xanana Gusmão ho Komandante Jerál PNTL, Komisáriu Henirque da Costa hato’o mensajen bá jornalista sira kona-bá insidente Suku Lourba, Munisípiu Bobonaro. Foto/Rogério Pereira Cárceres

Iha hasoru malu ne’e, Xanana nu’udár Primeiru-Ministru aprezenta nia laran susar no la kontente ho kazu krime sira ne’ebé akontese iha territóriu nasionál durante ámbitu loron  Finadu hosi loron 01 to’o loron 03 fulan-Novembru 2023.

Xanana mensiona situasaun balun iha Munisípiu Viqueque, Baucau no Bobonaro ne’ebé kontínua prejudika povu nia moris hakmatek hosi hahalok grupu juventude balun ne’ebé duni-malu, tuda-malu to’o baku-malu hodi halo povu balun sai vítima no halakon mós ema nia vida.  

Advertisement

“Ha’u la simu ona hahalok sira oho -malu, baku-malu, estraga-malu no sunu -uma. Tanba ne’e, Kuarta iha reuniaun  Konselu Ministru sira-nian,  ha’u sei ko’alia para taka tiha buat ne’e,” Primeiru-Ministru  Xanana Gusmão ko’alia diretamente bá Komandante Jerál PNTL, Komisáriu Henrique da Costa.

“Se ita husik nafatin arte-marsiál, sei estraga ita-nia sosiedade. Husu nafatin bá Polísia atu kaer ema sira ne’ebé halo problema.”

Komisáriu PNTL, Henrique da Costa hateten, prezensa PM Xanana nian iha Kuartél Jerál PNTL hodi ko’alia ho sériu oinsá mak haree situasaun iha Suku Lourba, Postu Administrativu Bobonaro, Munisípiu Bobonaro.

Komisáriu Henrique da Costa  relata bá PM Xanana katak bainhira situasaun ne’e mosu parte PNTL Munisípiu Bobonaro halo intervensaun hodi prevene, maibé tanba insidente ne’e mosu envolve ema barak, suku ho suku no grupu ho grupu prejudika intervensaun PNTL nian ho di’ak, maibé Komandu PNTL orienta bá Komandu Operasaun  Espesiál (COE, sigla portugés) ho Batallaun Orden Publika (BOP)  bá apoiu, inklui husu apoiu intervensaun hosi FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL) ne’ebé destaka iha Ermera, Bobonaro ho Covalima, hodi apoiu no buka limita movimentu suspeitu sira-nian bainhira sira buka atu halai sai hosi área jurizdisaun Munisípiu Bobonaro.  

Ohin dadeer, Komandu PNTL mós orienta tan Unidade  Espesiál  Polísia (UEP) ekipa rua hodi bá apoiu tan seguransa iha Lourba. Nune’e, tuir Komisáriu Henrique da Costa katak, dezde horikalan, situasaun iha lokál akontesimentu kontroladu no ekipa investigasaun hosi nasionál bá apoiu tan ekipa investigasaun Polísia Bobonaro hodi halo investigasaun kle’an bá autos ne’ebé akontese iha Lourba.

Advertisement

“Informasaun inisiál hosi insidente Suku Lourba katak iha uma 10 mak hetan sunu, uma tolu (3) mak hetan estragu no iha ema na’in-hitu (7) mak kanek, kompostu hosi na’in-tolu (3) kanek todan no na’in-haat (4) kanek kaman. Sira ne’ebé kanek kaman lori ona bá halo tratamentu iha ospitál Maliana  no sira kanek todan evakua ona mai ospitál Bobonaro no na’in-ida mak evakua ona mai ospitál nasionál Guido Valadares (HNGV),” Komisáriu Henrique da Costa informa. 

Kona-bá kauza hosi insidente ne’e, Komisáriu Henrique da Costa, hateten parte investigasaun sei halo hela sira-nia servisu no iha loron balun sei informa fali bá públiku.  Maibé, Polísia mós rekolla ona evidénsia lubun, hanesan rama, katana, diman, no sasán kro’at seluk ne’ebé mak utiliza hodi estraga komunidade sira iha Lourba.

Informasaun inisiál ne’ebé parte polísia rekolla mak insidente ne’e akontese kauza hosi problema pesoál kona-bá disputa rai, iha mós problema fetosaa-umane no informasaun balun liga ho  grupu arte-marsiál (GAM) no arte-rituál (GAR) tanba fetosaa hosi arte-marsiál ida no umane hosi arte-marsiál seluk  ka arte-rituál balun to’o baku malu.

Iha tan informasaun balun ne’ebé PNTL rekolla katak kazu ne’e halai bá iha rasizmu uitoan. Mas ida-ne’e,  tuir Komisáriu Henrique da Costa katak, informasaun inisiál ne’ebé PNTL kontínua halo investigasaun atu identifika loloos nia motivu.

Kona-bá poténsia konflitu entre GAM ho GAR ne’e bele alastra to’o munisípiu seluk, Komisáriu Henrique da Costa informa Komandu PNTL halo ona prevensaun hodi orienta Unidade Espesiál Polísia halo operasaun iha Díli laran, iha Baucau, Viqueque  no Lautem, inklui munisípiu hotu atu alerta prevensaun insidente sira-ne’e.

Advertisement

“Ita halo koordenasaun ho entidade sira hotu, liuliu autoridade komunitáriu, konvensaun relijiozu sira,  konsellu juventude sira, inklui  lider GAM ho GAR sira iha munisípiu hotu atu tuur hamutuk halo prevensaun bá konflitu iha  ida-idak nia área,” Komisáriu Hernrique da Costa haktuir.

 Xanana Nia Apelu

PM Xanana hasoru malu ho Komandante Jerál PNTL, Komisáriu Henrique da Costa hodi ko’alia kona-bá situasaun Suku Lourba, Munisípiu bobonaro no situasaun seguransa iha teritóriu nasionál. Foto/Rogério Pereira Cárceres

Iha fatin hanesan, PM Xanana Gusmão halo apelu bá  povu tomak, hosi aman-inan, oan sira, liuliu joven sira katak uluk imi nia inan-aman no avó sira mate bá rai ida-ne’e, agora imi oho malu tanba buat laek sira ne’e.

“Ha’u husu bá Na’i-Lulik sira, reza netik  para fase tiha joven sira-nia ulun, tanba ita haree iha uma laran, banin ho mane-foun di’ak malu hela, maibé tanba arte-marsiál diferente sira hirus malu to’o oho malu,” Xanana hateten.

Xanana husu bá matebian sira hamoos uitoan labarik joven sira-nia ulun tanba se lae la fó valor bá imi nia mate, imi nia sakrifisiu.

“Ooouuuuuu,, matebian sira, ajuda ami. Ami bele rezolve problema hamlaha, ami bele rezolve problema inundasaun, maibé problema oho malu ne’ebé susar uitoan atu rezolve,” Xanana hamulak.

Advertisement

Xanana mós husu bá lider arte-marsiál ho nia membru sira atu domingu-domingu bá misa rona Maromak Nia lia-fuan, tanba tuir Xanana nia haree membru ho lider arte-marsiál barak lá partisipa iha misa tanba bainhira bá misa sempre buka bá dame malu tuir doutrina Kristaun nian. sira kaer-liman  tuir sira-nia doutrina mas bosok ten ida, tanba laran ne’e sira fa’an tiha ona bá sira-nia arte-marsiál. Ne’e duni, apelu boot bá arte-marsiál sira no joven sira atu dame malu no prevene konflitu.

“Ha’u mós hamutuk ho polísia sira, imi baku-malu ha’u kaer imi. La kleur ha’u halo fali prizaun ida ba de’it imi, la han, la hemu, ita terus uitoan. Ita-nia avó no inan-aman sira  mate la husu buat ida, maibé sira mate tanba ukun rasik an, agora ukun rasik an, imi bá lori arte-marsiál hosi Indonézia mai  baku malu no oho malu flai iha Timor,” Xanana hateten ho hirus.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres    

 

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Nasionál

Kobransa Ilegál iha DMCSR ho SEFOPE

Published

on

Hatutan.com, (02 Maiu 2024), Díli – Diresaun Munisipál Konservatóriu Servisu Rejistu Notariadu (DMCSRN, sigla portugés) Díli  uza ona meius oioin atu antesipa kobransa ilegál iha prosesu tara dokumentu sira.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Hasa’e Saláriu Mínimu bá $150.00

Published

on

Hatutan.com, (01 Maiu 2024), Díli-Tabela salárial ne’ebé dadaun ne’e Governu determina ho mínimu $115.00, kada fulan, KSTL konsidera injustisa sosiál ida hasoru traballadór sira iha rai-laran. Tanba ne’e, husu Governu atu hasa’e saláriu mínimu bá $150.00.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Uza Veíkulu Estadu La’ós iha Oras Servisu Tenke Hetan Autorizasaun Husi Superiór

Published

on

Hatutan.com, (30 Abríl 2024), Díli -Inspetoria Jerál Estadu (IJE) husu funsionáriu órgaun Estadu hotu, direta no indireta,   bainhira uza veíkulu Estadu hanesan karreta no motór tenke iha karta autorizasaun hosi superiór.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending