Hatutan.com, (10 Jullu 2025), Díli—Deskonfia, mosu abuzu podér no korrupsaun iha implementasaun projetu konstrusaun edifísiu sentrál foun Rádiu Televizaun Timor-Leste, Empreza Públiku (RTTL,E.P) iha item servisu haat (4) ne’ebé konsta ka kontempla iha kontratu nia laran.
Lee Mós: Jornalista Hatutan.com Hetan Bandu Foti Imajen no Video iha Fatin Projetu Edifísiu Sentrál RTTL,EP, SEKOMS: Governu Hein Simu De’it

Diskrisaun item servisu projetu konstrusaun edifísiu Sentral foun RTTL,E.P ho nia kustu sira ne’ebé konsta iha dokumentu kontratu UNDP ho PT Aulia Multi Sarana ho númeru referénsia 10330000. Foto/Dok. Repro
Haktuir iha dokumentu kontratu ho nia númeru referénsia: 10330000 entre Programa Nasoins Unidas ba Dezenvolvimentu (UNDP, sigla Inglés) no empreza kontraktor PT Aulia Multi Sarana ne’ebé Hatutan.com asesu, hatudu katak kontratu projetu ba servisu item haat iha projetu edifísiu sentrál RTTL,E.P nian ne’e prevalese ho kustu montante US$179,066.90 ho nia diskrisaun hanesan tuir mai ne’e;
- Mobilizasaun (mobilization) ho nia dezembolsu (disbursement) porsentu lima (5%) husi montante pagamentu (payment amount) US$179,066.90
- Hamoos fatin (site clearing) nia dezembolsu (disbursement) porsentu lima (5%) husi montante pagamentu (payment amount) US$179,066.90
- Estabelesimentu eskritóriu iha fatin (establishment of site office) nia dezembolsu (disbursement) porsentu lima (5%) husi montante pagamentu (payment amount) US$179,066.90
- Sobu/demolisaun no tula (demolition and hauling) nia dezembolsu (disbursement) porsentu lima (5%) husi montante pagamentu (payment amount) US$179,066.90
Tuir observasaun no informasaun ne’ebé Hatutan.com rekolla hosi fontes oioin iha terrenu konstrusaun projetu edifísiu sentrál foun RTTL,E.P nian iha Caicoli, Díli, iha antigu edifísiu RRI (Radiu Republik Indonesia), katak ba servisu item Mobilizasaun (mobilization) ho nia kustu 5% husi montante pagamentu (payment amount) US$179,066.90 tuir loos la presiza tanba molok empreza PT Aulia Multi Sarana asina kontratu ho UNDP no molok serimónia hatuur fatuk-inan husi Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão iha loron 19 fulan-Dezembru 2024, parte RTTL, E.P ne’ebé lidera husi Prezidente Konsellu Administrasaun RTTL,E.P tempu ne’ebá José António Belo “Taraleu” halo ona akordu ho Institutu Jestaun Ekipamentu no Apoiu Dezenvolvimentu Infraestrutura (IGEADE,I.P) hodi halo mobilizasaun no hamoos to’o aterru terrenu ka fatin projetu nian.
Item servisu estabelesimentu eskritóriu ho kustu porsentu lima (5%) husi orsamentu US$179,066.90, tuir informasaun katak, PT Aulia Multi Sarana husi Indonézia to’o agora la estabelese nia eskritóriu própriu tanba PT Aulia Multi Sarana utiliza de’it materiál uzadu RTTL,E.P nian ne’ebé RTTL,E.P ho IGEADE,I.P sobu hodi rai di’ak ne’ebé pertense ona ba rekursu Patrimóniu Estadu nian. Maibé PT Aulia Multi Sarana ho autorizasaun husi parte dirijente sira RTTL,E.P nian fó ba PT Aulia Multi Sarana harii eskritóriu provizóriu ho materiál uzadu Patrimóniu Estadu nian.
Daudaun ne’e iha terrenu konstrusaun projetu nian, PT Aulia Multi Sarana utiliza mós uma RTTL,E.P nian hodi halo eskritóriu, utiliza mós cobby house RTTL,E.P nian ida no PT Aulia Multi Sarana harii uma provizóriu ida ba tékniku sira empreza nian mas utiliza fasilidade ka kalén uzadu RTTL,E.P nian ne’ebé hola parte ona ba Patrimóniu Estadu.

PT Aulia Multi Sarana utiliza fasilidade no uma RRTL,E.P nian hanesan Patrimóniu Estadu ba halo eskritóriu. Foto/Supply
Kona fali ba item servisu sobu/demolisaun no tula (demolition and hauling) ho nia kustu porsentu lima (5%) husi orsamentu US$179,066.90 ne’ebé konsta iha kontratu entre UNDP ho PT Aulia Multi Sarana, hamosu duvida, tanba kustu orsamentu ne’ebé konsta iha item ne’e atu halo demolisaun ka sobu uma ida-ne’ebé? tanba molok PT Aulia Multi Sarana ho UNDP ezekuta projetu ne’e, RTTL,E.P koopera ho IGEADE,I.P baku rahun tiha ona uma boot eis edifísiu RRI nian ne’e no materiál sira ne’ebé la presiza, inklui moru-rahun sira ne’e lori sai hotu ona ba soe.
Fó hanoin fali katak projetu edifísiu sentrál foun RTTL,E.P ne’e previstu investimentu ida ho montante US$5,970659,11, ne’ebé finansiamentu hetan hosi parseria ida entre Governu Timor-Leste, Governu Japaun no Programa Nasoins Unidas ba Dezenvolvimentu (UNDP, sigla inglés) hanesan implementadór.
Kona-ba duvida iha orsamentu ne’ebé alokadu ba servisu item haat iha projetu edifísiu sentrál foun RTTL,E.P ne’e, Hatutan.com halo esforsu beibeik hodi halo konfirmasaun ho parte sira, hanesan UNDP, empreza PT. Aulia Multi Sarana ho RTTL,E.P nu’udár benefisiáriu ba projetu ne’e, maibé parte sira seidauk disponivel atu bele halo entrevista.
Dezde loron 4 fulan-Jullu, loron 07 no loron 08 fulan-Jullu ne’e, Hatutan.com halo esforsu atu konfirma ho parte kompetente sira iha UNDP, maibé informa ne’ebé iha katak manejenemen okupadu no la disponivel hodi fó imformasaun no parte sira mós la hetan autorizasaun hosi jestór bá konstrusaun RTTL,EP atu fó informasaun.
Iha loron 08 fulan-Jullu ne’e, Hatutan.com tenta fali halo konfirmasaun follow-up ho Prezidente Konsellu Administrasaun RTTL,E.P , Eliziu Issac Fernandes, maibé okupadu n o liuhosi mensajen WhatsApp, Prezidente RTTL,E.P, Elizeu Isaac Fernandes hateten “ha’u okupadu hela, bá buka entevista fontes seluk.”
Hatutan.com esforsu halo konfirmasaun ho fontes kompetente sira husi PT Aulia Multi Sarana, maibé la disponivel no bandu jornalista Hatutan.com atu halo hasai imajen no halo kobertura iha fatin projetu ne’e tanba regra empreza nian, katak atu halo entrevista tenke hetan autorizasaun husi RTTL,E.P ho UNDP no submete karta formal pedidu entrevista ho ba PT Aulia Multi Sarana.

Projetu konstrusaun Edifisiu Sentral foun RTTL,E.P ne’ebé la’o atraza. Foto/Supply
Sekretáreiu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS), Expedito Dias Ximenes, ne’ebé Hatutan.com, konfirma fila-fali iha Sesta, 04 fulan-Jullu 2025, mensiona katak prosesu hotu kona-bá konstrusaun edifísiu Sentrál RTTL,E.P ne’e Governu la hatene, tanba ne’e UNDP ho Governu Japaun nian.
“Ne’e husu UNDP ho Japaun maka hatene, husu bá sira, la’ós mai husu fali ha’u, ha’u maka hatene fali ida-ne’e ka? tanba Governu hein de’it atu simu edifisiu ne’e. Jestaun tomak hosi UNDP,” Sekretariu Estadu Komunikasaun Sosiál, Expedito Dias Ximenes, hateten iha resintu Universidade Nasionál Timor-Lorosa’e (UNTL).
Kona-bá item projetu haat ho kustu $179,066,90, tuir Expedito Dias, katak kona-bá osan ne’e nia laiha koñesimentu hosi parte UNDP maka hatene halo jestaun no bá iha prosesu konstrusaun ne’e.
Molok ne’e, iha entrevista ida ho Hatutan.com iha Palásiu Governu, Segunda 23 fulan-Juñu 2025, Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS) Expedito Dias Ximenes, rekoñese projetu konstusaun edifísiu sentrál foun RTTL,E.P la’o tarde ka atraza, tanba kompñia PT Aulia Multi Sarana husi Indonézia laiha kapasidade hodi rezolve servisu ne’ebé sai probemetiku iha área ka resintu RTTL,E.P iha Caicoli, Dili.
“Projetu konstrusaun ne’e la’o tarde tanba sira dehan empreza ne’e ke’e bee iha kraik, konserteza empreza ne’e tenke hein tan fulan-tolu atu bele halakon tiha bee iha kraik atu hametin nia fondasi ne’e tenke metin makaas liu, ne’ebé tenke metin atu aban-bainrua sira halo andar haat ne’e,” SEKOMS Expedito Dias Ximenes argumenta.
Jornalista: Marcelino Tomae