Connect with us

Justisa & Krime

CAC Sei Halo Investigasaun Prelimináriu Bá Kazu Fornesimentu Kombustivel no Manutensaun Karreta RTTL,E.P

Published

on

Hatutan.com, (06 Agostu 2025), Díli—Komisaun Anti-Korrupsaun (CAC-sigla portugés) sei halo investigasaun prelimináriu bá kazu servisu fornesimentu   kombustivel no servisu manutensaun karreta sira  iha Rádiu Televizaun Timor-Leste, Empreza Públiku (RTTL,E.P) ne’ebé deskonfia iha abuzu podér no hamosu prejuízu bá Estadu.

Lee Mós: SEKOMS “Fase-Liman” Bá Irregularidade iha Projetu Sira iha RTTL,E.P

Komisáriu Komisaun Anti-Korrupsaun, Rui Parreira dos Santos

Komisáriu Komisaun Anti-Korrupsaun, Rui Parreira dos Santos, Kuarta (06/08/2025), informa   bá Hatutan.com   hateten CAC tenke bá rekolla dokumentu sira no prova sira seluk hodi  bolu  mós kompañia sira  ne’ebé maka sai manán na’in iha konkursu servisu fornesimentu kombustivel no servisu manutensaun karreta iha RTTL,E.P hodi hatene prosesu ne’e.

“Ha’u hanoin CAC la haree de’it bá publikasaun no ema konta iha mídia sosiál,  maibé CAC iha mekanizmu rasik oinsá atu rekolla informasaun sira ne’e, rekolla liuhosi dokumentu,  depois sei iha indísiu krime CAC halo averiguasaun kle’an, investigasaun prelimináriu,  depois maka haree katak sei iha krime,  CAC halo partisipasaun bá Ministériu públiku, depois iha delegasaun tun mai, CAC kompleta investigasaun,” Komisáriu CAC, Rui Parreira hateten.

Advertisement

Nia hatutan,  CAC nia prosesu la’o hela baibain bolu KKN  tanba CAC hala’o  nia servisu la refere de’it bá NGO hakilar maka CAC halo servisu. Maibé, servisu ne’e tenke tuir planu, orsamentu ne’ebé iha,  tenke halo tratamentu sira ne’e bazeia bá regra sira.

“Ita labele, ultrapasa ho regra sira ne’ebé maka iha, sei lae ema dehan komisáriu CAC ho nia ema sira ne’e naran soke tun no soke sa’e,” Komisáriu Rui Pereira hateten.

Fó hanoin fali katak, Prezidente Konsellu Administrasaun Rádiu Televizaun Timor-Leste, Empreza Públiku (RTTL,E.P), Elizeu Isaac Fernandes, deskonfia halo abuzu podér no hamosu prejuízu ba Estadu iha foti desizaun ba projetu  servisu fornesimentu kombustivel ho servisu manutensaun karreta iha RTTL,E.P.

Lee Mós: Kazu Projetu Fornesimentu Kombustivel ho Manutensaun Karreta RTTL,E.P, PM Xanana Orienta SEKOMS Expedito Ximenes Responde

Prezidente Konsellu Administrasaun RTTL,E.P, Elizeu Isaac Fernandes, uza nia kompeténsia hodi hatún despaxu fó projetu servisu fornesimentu kombustivel ho servisu manutensaun karreta ba kompañia rua (2) ne’ebé la prienxe rekizitu iha selesaun dokumentu no aprezenta presu boot ka la razoavel.

Advertisement

Tuir dokumentu  relatóriu avaliasaun servisu fornesimentu kombustivel ho klasifikasaun importante no númeru referénsia 07/Ekipa Juri/RTTL,E.P/IV/2025 ne’ebé    Hatutan.com  asesu hatudu, katak ekipa juri ho nia kompozisaun hanesan Marcelino Osorio (prezidente juri), Lenia de Fátima Moreira (juri), ho Melchior Tino Ribeiro Rodrigues (juri) halo enkontru iha loron 25 fulan-Abríl 2025, deside  kompañia Aitula Fuel’s Unipessoal, Lda, hodi fornese kombustivel ba RTTL,E.P ho razaun presu razoavel no dokumentu ne’ebé kompañia submete kompletu tuir duni rekizitu ne’ebé RTTL,E.P mensiona.

Iha tabela avaliasaun dokumentu ba projetu servisu fornesimentu kombustivel ho nia kustu ka presu $40,000.00, hatudu kompañia Aitula Fuel’s Unipessoal, Lda hetan valor 130 no aprezenta montante orsamentu ki’ik $34,39.

Kompara ho kompañia Mãe da Graça Unipessoal, Lda, ne’ebé prezidente  Konsellu Administrativu RTTL,E.P, Elizeu Isaac Fernandes, indika hodi manan fali servisu fornesimentu kombustivel ba RTTL,E.P ho kustu $35,78 no hetan valor iha avaliasaun dokumentu 115 de’it. 

Iha dokumentu karta akompañamentu ne’ebé Diretora Nasionál Administrasaun no Finansas RTTL,E.P, Noviana de Fátima Nahak, asina iha loron 29 fulan-Abríl 2025, hato’o ba Diretór Ezekutivu RTTL,E.P, João Guterres da Silva, reiteira tan katak bazeia ba rezultadu enkontru ekipa juri iha loron 25 fulan-Abríl 2025, hodi foti desizaun ba servisu fornesimentu kombustivel deside ba Aitula Fuel’s Unipessoal, Lda mak sai nu’udár manan na’in, ho razaun presu ne’ebé razoavel no dokumentu ne’ebé kompañia submete ho kompletu.

Lee Mós: AJAR-FONGTIL husu CAC ho IGE Investiga Prezidente RTTL,E.P

Advertisement

Iha fali loron 30 fulan-Abríl 2025, Diretór Ezekutivu RTTL,E.P, João Guterres da Silva, hato’o pedidu aprovasaun relatóriu avaliasaun servisu fornesimentu kombustivel ho númeru referénsia 31/D.E/RTTL,E.P/IV/2025, ba Prezidente Konsellu Administrasaun RTTL,E.P, Elizeu Isaac Fernandes,  atu aprova pedidu relatóriu avaliasaun servisu fornesimentu kombustivel.

Iha loron 13 fulan-Maiu 2025, Prezente Konsellu Administrasaun RTTL,E.P, Elizeu Isaac Fernandes,  hatún despaxu husu favor Diresaun Nasionál Administrasaun no Finansas (DNAF) trata asuntu ne’e fó oportunidade ba kompañia Mãe da Graça Unipessoal, Lda, ho razaun iha esperiénsia servisu hamutuk ne’ebé ho kometimentu ba servisu kualkér tempu.

Iha loron hanesan Diretóra Nasionál Administrasaun no Finansas RTTL,E.P, Noviana de Fátima Nahak, hakerek no asina mós despaxu  hodi husu ba Departamentu Aprovizionamentu prosesa pedidu ida-ne’e tuir despaxu Prezidente  no regra rejime aprovizionamentu.

Iha fali dokumentu seluk kona-bá servisu fornesimentu manutensaun karreta RTTL,E.P nian ho montante orsamentu $20,000.00, ekipa juri ho nia kompozisaun  juri mak hanesan, Marcelino Osorio (prezidente juri), Lenia de Fátima Moreira (juri), ho Melchior Tino Ribeiro Rodrigues (juri) halo enkontru hodi foti desizaun ba servisu fornesimentu manutensaun ba karreta  deside ba kompañia Fe Loog Unipessoal, Lda hodi halo manutensaun ba karreta RTTL,E.P ho razaun presu razoavel no dokumentu ne’ebé kompañia submete ho kompletu tuir rekiziti ne’ebé RTTL,E.P husu.

Iha avaliasaun dokumentu ba projetu fornesimentu manutensaun ba karreta RTTL,E.P, kompañia Fe Loog Unipessoal, Lda hetan valor 130 no kompañia Fastep, Lda ne’ebé Prezidente RTTL,E.P Elizeu Isaac Fernandes, indika hetan de’it valor 110 tanba rekizitu sira hanesan TIN laiha no estatutu kompañia nian laiha.

Advertisement

Iha loron 29 fulan-Abríl 2025, Diretora Nasionál Administrasaun no Finansas RTTL,E.P, Noviana de Fátima Nahak submete karta akompañamentu ba Diretór Ezekutivu RTTL,E.P, João Guterres da Silva, ho númeru referénsia 98/DNAF-RTTL,EP/IV/2025, hodi solisita ba Diretór Ezekutivu RTTL,E.P, João Guterres da Silva,  atu bele hetan aprovasaun ba relatóriu ida ne’ebé ekipa juri deside kompañia Fe Loog Unipessoal, Lda maka manan hodi halo manutensaun ba karreta RTTL,E.P ho razaun presu razoavel no dokumentu ne’ebé kompañia submete kompletu.

Lee Mós: Deskonfia Prezidente RTTL,E.P Halo Abuzu Podér no Hamosu Prejuízu Ba Estadu iha Projetu Fornesimentu Kombustivel no Manutensaun Karreta

Iha loron 13 fulan-Maiu 2025, prezidente RTTL,E.P, Elizeu Isaac Fernandes hatún despaxu husu favor ba DNAF atu trata asuntu ne’e no fó oportunidade ba kompañia Fastep, Lda tanba bazeia ba esperiénsia servisu hamutuk  ne’ebé profisionál no prontu ba RTTL (……)

Iha entrevista Hatutan.com ho Prezidente Konsellu Administrasaun RTTL,E.P,  Elizeu Isaac Fernandes, konfirma   nia servisu fatin, Kinta (17/07/2025)   hateten desizaun ne’ebé nia foti tanba kompeténsia ierarkia foun RTTL,E.P nian.

Elizeu Isaac Fernandes argumenta katak ba kestaun administrasaun iha konkursu ba servisu fornesimentu kombustivel ho servisu fornesimentu manutensaun ba karreta RTTL,E.P nian ne’e bele ekipa juri halo avaliasaun no  ierarkia mós tenke halo avaliasaun.

Advertisement

“Entaun, ita bele dehan  katak depois  ha’u mai iha ne’e (RTTL,E.P_red) mós  enfrenta situasaun hanesan.  Primeiru, karreta sira kuaze abandonadu,  karreta hotu ne’ebé bá hadi’a iha ne’ebá  ninia identifikasaun ne’e maka aat boot, ka hanesan prejudika gasta boot, prejudika RTTL tenke gasta kedan  bá masin sira ne’e, maibé  depois ita haruka mekániku sira haree  karreta aat  maka travaun, mina  bomba  no buat sira ne’e hotu. Entaun  bainhira tenderizasaun kompañia  ne’e mai kompete nafatin  no ita  bele dehan katak  hanesan  ierarkia ida, kuandu ita haree katak  buat ida-ne’e iha ona tendénsia hanesan, ita atu  dehan katak liña ida maka  ema atu sobu la di’ak,” Elizeu Issac Fernandes argumenta.

Elizeu Isaac Fernandes haktuir, agora hanesan ierarkia tanba nia haree katak servisu  ne’ebé la tuir saída maka   nia  hakarak  ne’e hanesan ofisina nian, karreta aat ida mosu fali hanoin ida, mosu fali identifikasaun  ida,  buat sira ne’e hotu, depois  nia asume  pasta  Prezidente RTTL, E.P karreta sira ne’e     nia tenke bá haree fila fali  oinsá atu buka fatin seluk  hodi   bele ajuda  halo manutensaun  karreta balun  buat sira ne’e  hotu.

Tuir Elizeu  nia hanoin katak,  tempu ona troka  fila-fali bá kompañia foun ruma hodi   halo servisu másimu liután, tanba ne’e to’o agora kompañia  ne’ebé manan tenderizasaun, servisu hela no laiha lamentasaun ruma husi kondutór sira katak  servisu la di’ak no laiha lamentasaun ruma husi  lojistiku katak servisu la di’ak.

Kona-bá desizaun husi despaxu ne’ebé prezidente RTTL,E.P hatún hodi fó ba kompañia rua ne’ebé la prienxe rekizitu iha selesaun dokumentu no hatán valor ki’ik iha selesaun dokumentu inklui aprezenta kustu boot bele viola  Rejime Jurídiku Aprovizionamentu (RJA) ba Kontratu Públiku no Respetiva Infrasaun iha Dekretu-Lei Nú.22/2022, loron 11 fulan-Maiu, iha artigu 64 (rekizitu adjudikasaun/Critério de adjudicação)   nian, Elizeu Isaac Fernandes,  afirma ekipa juri sira ne’ebé servisu    nia  sempre hateten tiha ona katak  haree kompañia ne’ebé maka di’ak, kompañia ne’ebé servisu ho responsabilidade,  la bele  haree kompañia sira ne’ebé halo servisu  hodi fó todan bá  RTTL, E.P.

Elizeu afirma tan sira mai nafatin  juri antigu  ho kompañia antigu mai nafatin no nia hanesan prezente foun ida, la bele tuir  ritmu (irama) antigu nian.

Advertisement

Kona-bá   aktu ida-ne’e hatudu katak prezidente RTTL,E.P uza nia kompeténsia hodi halo abuzu podér no deskonfia no hamosu prejuízu ba Estadu,  Elizeu Isaac Sarmento hatutan, lideransa ida,  hanesan iha topu ida,   nia mós  podér atu define, kuandu buat ruma laloos,   labele haree bá buat sala, halo sala de’it,  maske fó ona konfiansa bá sira   hodi halo prosesu ida,  maibé prosesu   ne’e  maka  haree katak la la’o tuir  buat ne’ebé maka haree katak  ida ne’e la bele no la presiza, tanba  situasaun iha RTTL ne’e komplikadu, karreta sira  abandonadu hela.

Jornalista: Marcelino Tomae

 

 

Advertisement

Justisa & Krime

MI Hatun Ona Despaixu Ba Komandu Jerál PNTL Halo Investigasaun Ba Superintendente Asistente Polísia AQ

Published

on

By

Hatutan.com, (13 Novembru 2025), Díli-Ministru Interiór, Francisco da Costa Guterres, hatun ona despaixu ba Komandu Jerál  Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL)  atu halo investigasaun ba Superintendente Asistente Polísia AQ ne’ebé deskonfia falsifika  dokumentu veteran   hodi  hetan grau 8 a 14.

(more…)

Continue Reading

Justisa & Krime

PNTL Submete Ona Kazu Dirijente SNI Hatama Fugetes Ba Ministeriu Públiku

Published

on

By

Hatutan.com, (12 Novembru 2025), Díli– Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) submeter ona kazu importa sasan kontra bandu (fugetes) ne’ebé envolve husi dirijente Servisu Nasionál Intelijénsia (SNI) na’in-rua, foin lalais ne’e.  

(more…)

Continue Reading

Justisa & Krime

Injustisa Bainhira Husik Livre Dirijénte SNI Na’in-Rua Lori Sasán Kontra Bandu

Published

on

By

Hatutan.com, (11 Novembru 2025), Díli—Forum Organizasaun  Noun Governamentál Timor-Leste (FONGTL) konsidera  bainhira autóridade seguransa sira husik livre dirijénte nain-rua husi Servisu Nasionál Intelijénsia (SNI) ne’ebé hatama sasán kontra bandu (Fugete) hatudu injustisa boot.  

(more…)

Continue Reading

Trending