Connect with us
Pakote Ahi

Ekonomia

Impostu Seletivu Hodi Hasa’e Folin Masin-midár Lori Impaktu Negativu bá Indústria Ki’ik Sira

Published

on

Hatutan.com, (26 Janeiru 2023), Dili-Asociação Tane Consumidor konsidera impostu seletivu ne’ebé aplika hosi Ministériu Finansas (MF) hodi hasa’e folin masin-midár, fó impaktu ‘negativu’ maka’as liu bá indústria ki’ik sira.

Inan feto sira ne’ebé ho kbiit rasik halo negósiu ki’ik fa’an modo iha merkadu hodi sustenta nia uma-laran. Foto/Hatutan.com

Impaktu negative ne’e detekta liuhosi rezultadu peskiza ne’ebé Associação Tane Consumidor hala’o iha Kuarta (18/01/2023), hodi foti dadus iha estabelesimentu ka fatin sira iha kapitál Díli, liu-liu iha indústria ki’ik sira.

Lee Mós: TANE Kontinua Halo Sosializasaun bá Direitu konsumidór

Prezidente Associação Tane Consumidor, António Ramos da Silva esplika, objetivu hosi peskiza ne’e, haree liu bá impostu  seletivu bá item haat ne’ebé Governu hasa’e, inklui Masin-midár ne’ebé ninia impaktu bá indústria ki’ik sira (home Industry ka indústria caseira).

Advertisement

António Ramos fó razaun katak, impostu seletivu ne’e fó impaktu direta bá konsumidór sira tanba fatór rua, ida mak saláriu mínimu ki’ik no taxa dezemprégu áas, kauza bá konsumidór sira ninian “poder de compra”.

“Kauza no efeitu, introdús impostu seletivu iha Masin-midár ninia impaktu ba indústria kiik sira, liu-liu indústria caseira no ba konsumidór sira,” António Ramos da Silva anúnsia rezultadu peskiza ne’e iha kna’ar fatin Vila-Verde, Díli, Kinta (26/01/2023).

Iha peskiza ne’ebé Tane Konsumidór hala’o ne’e, eskolla ka hili produtu hitu mak hanesan, pisang goreng, bebidas refrigerante (es teh), dose kukus, juice, bolos, bolinhos no sobremeza.

Tipu produtu hirak-ne’e, Tane Konsumidór foti iha estabelesimentu ka fa’an fatin sira hanesan iha Rotunda Comoro no Bebora, Restaurante Marko-top iha Vila Verde, Paramita Backry Akadiruhun, W4 Hudi laran, no Amy Backry Colmera.

Peskiza ida-ne’e konklui mós katak, produtu balun hetan ninia impaktu direta bá pisang goreng, Es teh. Pisang goreng, ninia impaktu maa, hatun ninia kuantidade molok folin sa’e, hudi ida fera fahe bá rua, maibé oras-ne’ e daudaun fahe ona bá 3 ka 4.

Advertisement

Situasaun ida-ne’e, halo konsumidór sira hahú complain, tanba iha ona mudansa bainhira konsumu produtu pisang goreng.  Depoimentu vendedór ka na’in bá indústria ki’ik fa’an pisang goreng iha rodunda Comoro no Bebora.

“Es teh, iha Warung Marko-Top, Vila Verde, folin sae tamba uja masin midar,hasae  folin hosi 0,25 ba 0,50, ninia aumentu 100 %. Dose kukus, fa’an iha Amy Backry Colmera, folin uluk 0,25 ba 0,35, sa’e 40 %,” António Ramos, informa.

Produtu Balun Folin La Hasa’e

Prezidente Asosiasaun Tane Konsumidór, António Ramos da Silva “Naikoli”.

Tane Konsumidór detekta mós katak, produtu sira ne’ebé nia folin la sa’e  mak hanesan: juice, bolos, sobremezas no boliñus, tanba de’it kompozisaun produtu ne’e kahur item barak. Juice iha Restaurante Marko-Top, Vila Verde, molok implementa impostu seletivu ba masin-midár, ninia folin $1, no oras ne’e, nia ninia folin nafatin;

Produtu Bolo sira iha Paramita Backry, Akadiruhun, molok implementa impostu seletivu kada paket ninia folin $5 dadaun ne’e ninia folin nafatin $5, tanba bolu presiza item lubun mak prodús bolu neduni la sofre impaktu hosi masin-midár nia folin.

Sobremezas iha Paramita Backry, Akadiruhun, mós fa’an kada pakote molok implementa impostu seletivu ho folin $10 no dadaun ne’e fa’an ho folin nafatin. Razaun tanba sá folin la hasa’e, tanba atu prodús sobremezas prezisa item barak la’os masin-midár de’it.

Advertisement

“Boliñus fa’an iha W4, Hudi-laran, molok implementa impóstu seletivu bá masin-midár kada pakote ho folin $1,25 no daudaun ne’e sei fa’an ho folin hanesan, tanba atu prodús boliñus presiza item lubun ida mak prodús sai boliñus,” hateten tán.

Tane haree katak, Impostu seletivu ne’e impaktu liu bá konsumidór sira tanba fatór sira mak hanesan, Saláriu mínimu ki’ik-ho rendimentu ki’ik liu bá sira ne’ebá iha servisu, ho saláriu mínimu $115 no balun $150, ninia implikasaun direta bá podér bá sosa sasán (poder de compra) tún. Taxa dezempregu áas iha Timor-Leste.

Populasaun Timor oan ne’ebé barak liu maka idade potensi’al hosi 18- 40, barak liu mak serbisu la iha (dezempregu) ninia impaktu direta ba konsumidór barak liu maka laiha kbi’it natón ba sosa produtu sira bá konsumu.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Ekonomia

Indonesia Salurkan Rp 4,4 Miliar Dukung Program Reformasi Manajemen Keuangan Timor-Leste

Published

on

Hatutan.com, (16 Mei 2024), Dili– Pemerintah Republik Indonesia melalui Lembaga Dana Kerja Sama Pembangunan Internasional (LDKPI) atau Indonesian AID menyalurkan bantuan dengan nilai Rp 4,4 miliar untuk pelaksanaan program reformasi manajemen keuangan Timor-Leste (Financial Management Reform Program): Development of Public and Private Accounting Standards dan Executive Development Program: Indonesian Government Financial Management System Training for Timor-Leste.

(more…)

Kontinua Le'e

Ekonomia

18 Maiu 2024, Aero Dili Lansa Vou Dahuluk Díli-Oecusse

Published

on

Hatutan.com, (14 Maiu 2024), Díli—Aviaun komersiál Timoroan nian, Aero Dili, Sábadu 18 fulan-Maiu 2024, halo inaugural flight ka lansa vou dahuluk bá Rejiaun Administrativu Espesiál Oe-Cusse Ambeno (RAEOA).

(more…)

Kontinua Le'e

Ekonomia

ENERPROCO Vs Timor Gap, Prontu Ona bá Tribunál Arbitrajen iha Singapura

Published

on

Hatutan.com, (14 Maiu 2024), Díli—Kompañia konsultór  internasionál ENERPROCO  rejistu ona kazu disputa kontratuál hasoru empreza estatál Timor nian, Timor Gap tanba sira konsidera jestór atuál Timor Gap hapara sira-nia kontratu la tuir prosedimentu kontratuál inklui seidauk halo pagamentu bá sira tuir fatura ka invoices lima (5) ne’ebé mak sira submete ona bá Timor Gap.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending